شرط اول: پدر نماز را از روی عذر ترک کرده باشد
در صورتی نماز قضای پدر بر پسر بزرگتر، بنابر احتیاط، واجب است که پدر آن را از روی عذر ترک کرده باشد، مثل اینکه فراموش کرده یا خواب مانده باشد یا آنکه نمازهایی که خوانده به دلیل ندانستن مسأله شرعاً باطل باشد و این در حالی بوده که وی در فراگیری مسأله کوتاهی نکرده باشد (جاهل قاصر باشد)؛ اما چنانچه نمازهایی را عمدا ترک کرده یا به علّت ندانستن مسأله‌ای که در فراگیری آن کوتاهی کرده نمازش باطل بوده، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست.

شرط دوّم: پدر در زمان حیات توانایی انجام قضای نماز را داشته باشد
 اگر پدر نمی‌توانسته قضای نماز را - هرچند با عمل به وظیفه نماز اضطراری مثل نماز نشسته یا خوابیده برای کسی که نمی‌تواند ایستاده نماز بخواند - انجام دهد و در همان حال ناتوانی فوت شده است، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست.

شرط سوم: پدر وصیّت نکرده باشد که برای او اجیر بگیرند
اگر میّت وصیّت كرده باشد كه برای نماز او اجیر بگیرند، چنانچه وصیت او نافذ باشد، مثل اینکه از ثلث مالش وصیّت کرده باشد، بر پسر بزرگتر قضاء واجب نیست و واجب است مطابق با وصیّت برای خواندن نمازهای قضای او اجیر بگیرند.

شرط چهارم: پسر بزرگتر هنگام وفات پدر، مجنون یا نابالغ نباشد
اگر پسربزرگتر موقع مرگ پدر، نابالغ یا دیوانه باشد، وقتی كه بالغ شد یا عاقل گردید، بر او واجب نیست نماز پدر را قضاء نماید.

شرط پنجم: پسر بزرگتر شرعاً از ارث بردن ممنوع نباشد
اگر پسر بزرگتر به علّت یکی از اسباب محروم شدن از ارث مثل قتل پدر، شرعاً ارث نبرد، خواندن نمازهای قضای پدر بر او واجب نیست.

شرط ششم: پسر بزرگتر معلوم باشد
اگر معلوم نباشد كه پسر بزرگتر كدام فرد است، قضای نماز پدر بر هیچ كدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است كه نماز او را بین خودشان قسمت كنند یا برای انجام آن قرعه بزنند.

منظور از پسر بزرگتر، بزرگ‌ ترین پسری است که در هنگام وفات و مرگ پدر زنده باشد. بنابراین به عنوان مثال، پدری که دو پسر دارد، ولی پسر بزرگترش در حال حیات پدر، فوت شده، هنگامی که پدر می‌‌میرد پسر دیگر وی که زنده است، پسر بزرگتر محسوب می‌‌شود.

نماز قضای مادر بعد از فوت بنابر احتیاط بر پسر بزرگتر واجب می باشد

سوالات مطرح شده در مورد نماز قضای پدر و مادر 
1- آيا نماز قضاى مادر بر پسر بزرگ واجب است؟
 بنابر احتياط، واجب است.

2- در صورتى كه انسان، مقلّد مجتهدى باشد كه قضاى نمازهاى فوت شده ى مادر را واجب مى داند و در زمان تقليد از آن مجتهد، مادر از دنيا برود و قضاى نماز و روزه ى او را پسر انجام ندهد و بعدا به علّت فوت آن مجتهد، رجوع به مجتهد حىّ كند و آن مجتهد زنده قضاى نماز مادر را واجب نداند، وظيفه  ى فرد مكلّف چيست؟
تقليد با عمل كردن به فتوى محقّق مى  شود.

3- پسر بزرگ ترى كه پدرش بيش از 30 سال نماز و روزه  ى فوت شده دارد، چگونه قضاى آن ها را به جا آورد، در حالى كه خودش توانايى انجام آن را نداشته و از نظر مالى هم توانايى براى اجير گرفتن ندارد؟
تا هر مقدار را كه توانايى دارد، بدون سختى و مشقت به جا آورد و هم چنين به قدر توانايى اجير بگيرد.

4- آيا قضاى نماز و روزه پدربزرگ و مادربزرگ، در صورتى كه پسر آن ها، آن قضاها را انجام نداده باشد بر نوه واجب است؟
واجب نيست.

5- آيا خواندن نماز قضاى پدر، اگر پسر بزرگ نداشته باشد بر دختر واجب است؟
ج. واجب نيست.

6- اگر فرزند اوّل در سنين كودكى فوت كند، آيا فرزند دوّم كه اكنون ارشد و بزرگ تر است، بعد از مرگ پدر و مادر واجب است قضاى نماز آن ها را به جا آورد؟
هر پسرى كه هنگام مرگ پدر و مادر، فرزند ارشد است، بر او واجب است نماز را قضا نمايد.

7- فرزند اوّل ميّت دختر است و فرزند دوّم پسر است. آيا بر اين پسر، ولد اكبر صدق مى كند؟
صدق مى  كند.

8- اگر پدرى دو پسر بزرگ از دو زن داشته باشد، بر كدام يك خواندن نماز قضا واجب است؟
اگر آن دو پسر در سنّ مساوى باشند، نمازهاى قضا شده پدر تقسيم مى شود و هر كدام از آن دو پسر به صورت مساوى آن را قضا مى  كنند و مقدار باقى مانده كه قابل تقسيم نباشد به صورت وجوب كفايى بر آن دو واجب است.

9- پسرى كه به تكليف نرسيده، مى تواند نماز قضاى پدر و مادر را بخواند؟
بر او واجب نيست؛ ولى اگر قدرت تشخيص خوب و بد را داشته باشد، بنابر شرعيّت عبادات او، اگر بخواند، صحيح است و نمازهايى را كه خوانده به عنوان نماز پدر و مادر حساب مى شود.

10- متوفى وصيّت نموده كه 31 اموال او را صرف نماز و روزه كنند و براى او پنج سال نماز و روزه بگيرند. اگر ورثه يا وصىّ عمل به وصيت نكردند، وظيفه ى پسر بزرگ چيست؟ و بر فرض عمل به وصيّت، اگر احتمالاً نماز و روزه قضاى او بيش از پنج سال بود، وظيفه چيست؟
آن چه را كه اضافه بر پنج سال، پسر بزرگ يقين به قضا شدن آن دارد، بايد قضا نمايد. هم چنين اگر ورثه يا وصىّ در عمل به وصيّت معصيت كنند.

11- شخصى مدّت چند سال فلج بوده و اكثرا در حال استراحت به سرمى برده است، و افرادى كه به عيادت او مى رفتند و سلام مى كردند، صورت و لب خود را حركت مى داده است و قادر به سخن گفتن نبوده و در اين مدّت بيشتر اوقات نماز نخوانده است. آيا قضاى نمازهاى او بر پسر بزرگ تر واجب است، با اين كه قادر بر سخن گفتن نبوده است؟
بله، قضاى آن نمازها بر پسر بزرگ واجب است. حتّى آن نمازهايى را كه در اين مدّت خوانده، ولى بر طبق وظيفه اش در آن حال رفتار نكرده است نيز بايد قضا نمايد.

12- شخصى كه عمدا و از روى گناه نماز نمى خوانده، آيا قضاى آن ها توسّط پسر بزرگ تر، براى ميّت هم فايده اى دارد؟
ج. در هر صورت پسر بزرگ تر بايد ترك احتياط نكند و به وظيفه عمل كند و اميد است براى ميّت هم مفيد باشد و از رحمت خداوند بهره ببرد.

13- اگر ادرار بيمارى كه پسر بزرگ خانواده مى باشد، قطره قطره بيرون آيد و از بيرون آمدن مدفوع نمى تواند جلوگيرى نمايد، آيا با وجود اين بيمارى، قضاى نماز و روزه پدر بر عهده او مى  باشد؟
آن چه بر عهده او است اعمّ است از اين كه خودش انجام دهد و يا اجير بگيرد و در صورتى كه خودش انجام مى دهد با نمازهاى خود او فرقى ندارد.

14- اگر يقين دارند كه پسر بزرگ تر، قضاى نماز و روزه هاى ميّت را به جا نمى آورد، چه كنند؟
بنابر احتياط واجب، با رضايت ورثه، از ارث ميّت، براى نمازها اجير بگيرند.

15- نماز پدر و مادر بر پسر بزرگ تر واجب است، امّا او نمى تواند ايستاده نماز بخواند، در اين باره چه وظيفه اى دارد؟
ج. بايد بنا به وظيفه اش ـ نماز نشسته ـ آن ها را به جا آورد، گرچه احتياط مستحب اين است كه در صورت توانايى، ديگرى را براى نمازهاى پدر و مادر اجير كند.

 16- اگر پدر و مادر نمازشان را غلط خوانده اند، آيا بايد پسر بزرگ تر آن ها را قضا نمايد؟
ج. بله، بايد قضا كند، البته در قضاى نمازهاى مادر بنابر احتياط است.

17- كسى فقط يك خانه از او مانده كه فرزندش در آن زندگى مى كند. آيا واجب است آن را بفروشيم و براى نماز و روزه اش اجير بگيريم؟
ج. اگر پسر بزرگ ندارد و كسى هم نيست كه آن ها را به جا آورد، واجب است از همان خانه و محل فروش آن بدهند.

18- با توجه به اين كه در سن دو سالگى پدرم فوت كرد، آيا قضاى نماز و روزه او بر من واجب است؟
ج. وقتى بالغ شديد، بر شما واجب است.

19- پدرم با اين كه نمازهاى زيادى از او فوت شده، اما وصيت كرده برايش هيچ نماز قضايى به جا نياوريم، وظيفه ى ما چيست؟
وصيت او اعتبار ندارد و احتياط، وظيفه ى شما است.

20- اگر پسر بزرگ تر هنگام فوت پدر، ديوانه باشد، قضاى نماز پدر و مادر به عهده ى چه كسى است؟
هر وقت عاقل شد، بايد به جا آورد.

21- شخصى وصيت كرده ثلث مالش را صرف نماز و روزه ى قضا نمايند. با ثلث مالش مى توان 80 سال برايش نماز و روزه گرفت. در حالى كه اين شخص 50 سال بيشتر عمر نكرده است. وظيفه ى ما را بيان فرماييد؟
 اگر 80 سال را خود او تعيين كرده، بايد به وصيت او عمل شود، چون شايد نماز و روزه هاى ديگران برگردن او بوده است و اگر وصيّت متعارف بوده و مقصود او صرف نماز و روزه از ثلث بوده، زيادى از آن، مال ورثه و اگر وصيّت به كلّ ثلث بوده زيادى در خيرات مصرف مى شود.