ز لحاظ طبیعی شهرستان سقز دارای منابع آبی غنی بوده و رودخانههای بسیاری مانند زرینهرود، سیمینهرود و رود خورخوره در حوزه این شهرستان جاری بوده که در نهایت به دریاچه ارومیه میریزند. بر روی رودخانه زرینهرود در مرز آذربایجان غربی سد شهید کاظمی احداث شده که دریاچه پشت سد از جاذبههای گردشگری استان به شمار میآید همچنین از ارتفاعات مهم منطقه میتوان به کوه زیبای نکروز، ونوشه و سایر ارتفاعات مانند کوه چاقل، روش، درهنان اشاره کرد.
نام امروزه سقز از نام قوم سکا، اسکیت و سکز به یادگار مانده است
شهرستان سقز دومین شهر پرجمعیت استان بعد از سنندج است. مردم این شهر بسیار فرهنگدوست هستند و استعدادهای فرهنگی و هنری به ویژه موسیقی در شهرستان سقز بسیار زیاد است. هرساله به علت استعداد و علاقه موجود چندین جشنواره مانند جشنواره موسیقی کردی، جشنواره تأتر کردی به صورت ثابت در شهرستان سقز برگزار میشود همچنین جایگاه ورزش کشتی در این شهرستان بسیار رفیع است به طوری که عناوین مهم و مدالهای باارزش بینالمللی و جهانی در رشته کشتی فرنگی مربوط به کشتیگیران این شهرستان است. از لحاظ آموزش عالی شهر سقز دارای دو واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد و مرکز پیامنور است. بازار مرزی بسطام واقع در 63 کیلومتری جنوب شهر سقز در مسیر جاده مریوان به عنوان یکی از سه مرکز اصلی مبادلات تجاری استان از اهیمت بازرگانی خاصی در استان برخوردار است.
مهمترین جاذبه گردشگری شهرستان سقز
قلعه باستانی زیویه:
قلعه (کاخ دژ)باستانی زیویه بر روی یکی از کوههای نسبتاً مرتفع در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز در روستای زیویه واقع شده و حدود 700 سال پیش از میلاد در دوره حکومت اقوام ماد و ماننائی ساخته شده است زیویه هم از نظر معماری و هم از نظر آثار هنری یکی از شاخصترین و باارزشترین مکانهای دوره تاریخی محسوب میشود طی چند فصل کاوشهای علمی و باستانشناسی که سال 1354 تا سال 1380 ادامه یافت نتایج قابل توجهی در زمینه شناخت معماری آن به دست آمد از جمله اشیاء به دست آمده در این کاوشها، قطعات عاج منقوش بود که نقوش حیوانی و صحنه شکار اساطیر روی آن حک شده و از ارزش ویژهای برخوردار هستند.
قلعه باستانی زیویه بر روی یکی از کوههای نسبتاً مرتفع در 55 کیلومتری جنوب شرقی سقز واقع شده
از روی دو نمونه از آنها، نقش برجسته آبیدر سنندج طراحی، بزرگنمایی و ساخته شده است.
این قلعه عظیم شامل سالنها، حیاطها، اتاقهای متعدد، تالار ستوندار، انبار غله ورودی اصلی با پلکان سنگی و سایر قسمتهای مختلف است از مهمترین اشیای به دست آمده میتوان به سر عقاب طلائی، گردنبند طلایی اشاره کرد که در موزه آثار ملی نگهداری میشود.
مجموعه کاروانسرا و بازار قدیمی سقز
این مجموعه در مرکز اصلی شهر شامل بقایایی از راستههای بازار قدیمی سقز به جای مانده است با توجه به احداث مراکز تجاری در مجاورت آن همچنان به عنوانی یکی از مراکز تجاری اصلی شهر محسوب میشود.
مجموعه بازار قدیمی شهر سقز در مرکز اصلی این شهر قرار دارد
مسجد دومناره
این مسجد در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست ولی اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولاناآباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت میدهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد. مسجد دارای شبستانی به چهار ستون قطور چوبی است در ضلع جنوب غربی، ایوان ستوندار ساخته شده که فرم مخصوص مساجد منطقه کردستان را تداعی میکند. در بالای مسجد دومناره قرار دارد و به همین دلیل به مسجد دومناره شهرت پیدا کرده است.
مسجد دومناره در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است
دریاچه سد شهید کاظمی (دریاچه زرینه رود)
این دریاچه در 62 کیلومتری شمال شهر سقز و بین شهرستانهای سقز و بوکان قرار گرفته است و طول متوسط آن 6 کیلومتر است آب دریاچه از رودهای زرینهرود، خورخوره، سیمینه رود و چم سقز تأمین میشود این دریاچه از جاذبههای طبیعی استان محسوب میشود. روستاهای اطراف دریاچه به ویژه روستای قلندر از روستاهای گردشگری محسوب میشود.
دریاچه زرینه رود در 62 کیلومتری شمال شهر سقز و بین شهرستانهای سقز و بوکان قرار گرفته است